• locatie: Schuytgraaf
• opdrachtgever: Stichting Huybert Van Olden en Skope Vastgoed
• architect: Thomas Architecten ’s Hertogenbosch (Sanne Kee)
• ontwerp: 2021
• oplevering: 2022

Omschrijving Het Huybert van Olden hofje

In vergelijking met steden als Haarlem, Leiden of Groningen is Arnhem niet rijkelijk bedeeld met hofjes. Eigenlijk is het Luthers hofje aan de Hommelseweg het enige Arnhemse hofje dat voldoet aan de definitie: een wooncomplex geschonken door filantropen dat wordt gekenmerkt door een gemeenschappelijke tuin (het hof) van waaruit de woningen die rondom het hof staan worden ontsloten. Het Luthers hofje werd opgericht vanuit het kerkgenootschap en gefinancierd door enkele gefortuneerde leden. Het was bestemd voor armlastige weduwen van de leden van de kerk.

Sinds kort is er een tweede hofje toegevoegd aan het Arnhems woningbestand. Niet alleen voldoet de uiterlijke verschijningsvorm aan de eisen, maar zelfs is het aan de stad geschonken door een filantroop: Huybert van Olden. Wie is of beter wie was Huybert van Olden (1691-1774). Huybert van Olden was een gefortuneerd brouwer en boekhouder die besloot zijn vermogen in te zetten voor de bouw van een oudemannenhuis. Hij kocht daarvoor grond aan in het landelijk gebied rond Driel. Tot realisatie kwam het niet. Met de bouw van de wijk Schuytgraaf werd zijn droom meer dan twee eeuwen later werkelijkheid.

Het hofje telt 16 woningen, is gebouwd als een carré rond een gemeenschappelijke tuin en heeft zelfs een poort boven een regentenkamer. De regentenkamer bevat het archief van de Stichting, maar kan ook worden gebruikt door de bewoners als logeerruimte en voor feesten.

Het beeldkwaliteitplan voor dit deel van de wijk schrijft een industriële architectuur voor die doet denken aan de historische bedrijventerreinen rond spoorwegen; robuuste baksteenarchitectuur, stalen ramen, sheddaken en ga zo maar door. De zeer betrokken nazaten van Huybert, de broers Huib en Rudolf van Olden wilden graag een echt zeventiende-eeuws hofje met alle bijhorende stijlkenmerken. De architect die moest laveren tussen de wensen van de gemeente en de opdrachtgever, heeft een diepgravende studie verricht naar hofjes, hun stedenbouwkundige setting, verschijningsvorm en passende detaillering. De architectuur van het hofje past daarom goed in de omgeving, maar is op punten wat rijker met toepassing van sierstenen bij de ramen en deuren, het maken van een plint en afwijkend siermetselwerk voor de kroonlijst onder de goot. Bijzonder is dat de architecten de begane grondverdieping hoger dan vereist hebben ontworpen, zodat boven de voordeuren bovenramen konden worden aangebracht, kenmerkend voor de huizenbouw uit de tijd van Huybert. De woningen zijn bijna direct na bekendmaking van het initiatief volledig verhuurd.

Waardering Het Huybert van Olden hofje

Stadsschoon heeft grote waardering voor het initiatief. Het gaat dan met name om de realisatie van een eeuwenoude woonvorm. Stadsschoon verbaast zich erover dat hofjes in onze tijd nog maar zelden gebouwd worden terwijl zij een antwoord kunnen zijn op veel hedendaagse problemen. Hofjes zijn van nature een soort zorg-voor-elkaar woonconcept. In tijden van tekorten in de zorg waarbij mensen wordt gevraagd zolang mogelijk thuis te blijven wonen en waarbij professionele zorg pas in uiterste nood wordt geïndiceerd, kunnen hofjes enorm helpen. Hofjes zijn van nature geschikt als ‘zorg-voor-elkaarconcept’. Hofjes kunnen daarnaast ook een antwoord vormen bij verdichtingsvraagstukken in stedelijke omgevingen. Het gaat om woningen met een bescheiden oppervlak die gebruik maken van een aantal collectieve voorzieningen. Ze zijn daardoor eenvoudig inpasbaar, ook in moeilijke binnenstedelijke locaties. Extra voordeel is dat alle stedelijke voorzieningen in de directe omgeving te vinden zijn. Nog een voordeel: hofjes zijn doorgaans overdag opengesteld en vormen voor bewoners en bezoekers een oase van rust in de drukte van de stad; tegelijkertijd zijn ze veilig omdat ’s avonds de poort dicht gaat en de woningen alleen te bereiken zijn met cijfercode.

Het Huybert van Olden hofje richt zich op het vitale, oudere huishouden van 55 jaar of ouder. Twee woningen zijn te beschouwen als levensloopbestendig met een volledige woonplattegrond op de begane grond. De andere hebben slaapkamers op de verdieping. Wij zien dat niet direct als een kritiekpunt. Ouderen blijven doorgaans langer vitaal dan vroeger, en wanneer de nood aan de man komt is een traplift uiteraard een optie om de verdieping bereikbaar te houden. Stadsschoon is vooral gecharmeerd van het initiatief vanwege het grote maatschappelijk belang van de hofbouw in onze tijd waarbij veel vraag is naar passende ouderenhuisvesting. Hoewel Stadsschoon niet direct een aanhanger is van historiserende architectuur, heeft zij waardering voor de gekozen verschijningsvorm die tegelijkertijd past bij de opgave en past binnen de richtlijnen van het beeldkwaliteitplan dat is opgesteld voor deze woonbuurt.